انسان از گذشته های دور تمام نیازهای خود را از طبیعت تامین كرده است و از جهات گوناگون بر محیط طبیعی خود اثر گذاشته است، با افزایش جمعیت كره زمین آدمی محیط های طبیعی را از بین می برد و محیط های مصنوعی مانند شهرها را جایگزین می كند.

با افزایش جمعیت میزان تقاضا برای مصرف منابع طبیعی زیادتر می شود این منابع به دو دسته تقسیم می شود.

برای مشاهده  به ادامه مطلب بروید

منابع تجدید شدنی:

 منابعی هستند كه به طور عمده از جانداران بدست می آیند، سرعت تولید این منابع زیاد است و متناسب با مصرف تولید می شوند. مثل پشم، پنبه...

منابع تجدید نشدنی:

 منابعی هستند كه چرخه تولید آنها بسیار طولانی است اما سرعت مصرف آنها بسیار بسیار زیادتر از سرعت تولید آنهاست مانند نفت و زغال سنگ.

پیشرفت و شهرنشینی عملا سبب شده است از منابع كره زمین به طور فزاینده ای مصرف گردد. و بشر در آینده نزدیك با كمبود منابع تجدید نشدنی مانند سوخت های فسیلی مواجه خواهد شد.

آلودگی محیط زیست:

آدمی امروز صرف نظر از آنكه به طور بی رویه و با بی فكری تمام به استفاده و تهی كردن منابع زمین می پردازد با فعالیت های خود در امور صنعتی موجب آلوده شدن محیط می گردد.

آلودگی عبارت است از وارد كردن مواد یا انرژی به وسیله ی آدمی به محیط زیست به طوری كه منابع حیاتی یا سلامتی انسان در معرض خطر قرار گیرد.

انسان ها بر آلودگی هوا، آب، افزایش زباله ها و نابودی گیاهان و جانوران و تخریب لایه اوزون موجب آسیب به طبیعت می شود.

حفظ محیط زیست:

امروزه می دانیم كه چه خطراتی محیط زیست ما و سایر جانوران را تهدید می كند.

انسان های آگاه و مسئول می دانند كه چگونه در حالی كه از منابع طبیعی استفاده می كنند به حفظ آنها هم كمك كنند.

منظور از حفاظت از محیط زیست، تلاش برای دست یابی به توزان میان استفاده از منابع طبیعی و حفظ آنها برای آینده است. حفظ منابع و ذخایر زیر زمینی مصرف درست انرژی ها و حفاظت از گونه های زیستی گیاهی و جانوری نمونه ای از این موارد است.

امروزه انسان آگاه و متمدن می داند كه حفاظت از گونه ها و گوناگونی زیستی جانداران و حفظ بقای آنها برای او سودمند است. انسان در گذشته، روش های نادرست استفاده از منابع طبیعی موجب انقراض بعضی از گونه ها شده است انسان، چرای بیش از حد دام ها در مراتع، قطع درختان جنگل، از بین بردن زمین های حاصل خیز، آلودگی آب، هوا، خاك موجب از بین رفتن گونه های زیستی شده است.

آلودگی هوا:

انسان به طرق گوناگون موجب آلودگی هوا می شود. دود و ذرات سمی حاصل از اگزوز اتومبیل ها، دودكش كارخانه ها، نیروگاه ها، و وسایل تولید حرارت مانند بخاری ها، شوفاژ، آبگرمكن و سوزاندن زباله های موجب آلودگی هوا می شود.

با سوختن نفت در زغال سنگ موادی از قبیل تركیبات گوگردی، كربن منواكسید، كربن دی اكسید، تركیبات سرب در مواد نیتروژن دار و هیدروكربن ها وارد هوا می شود كه نوعی آلودگی است.

مواد حاصل از سوختن سوخت های فسیلی در شرایط خاص همراه با رطوبت و اشعه نور خورشید منجر به تركیب خطرناك مه دود می شود كه می تواند صدمه زیادی به دستگاه تنفسی آدمی وارد كند.

باران اسیدی:

همه ساله میلیون ها تن گازهای اسیدی حاصل اكسایش از سوخت های فسیلی حاصل می شوند و وارد هوا شده و همراه با باران و برف و مه به زمین باز می گردند و موجب آلودگی خاك و آب می شوند به این گونه بارش ها كه آب آنها خاصیت اسیدی دارد باران اسیدی می گویند باران های اسیدی موجب نابودی گیاهان و جانوران و كاهش تنوع زیستی می شوند.

انسان و تغییر در طبیعت:

زنجیره ی غذایی

به روابط غذایی بین یك تولید كننده و چند مصرف كننده زنجیره ی غذایی می گویند در یك زنجیره غذایی هر موجود مانند حلقه زنجیره ای كه ارتباط غذایی سایر موجودات را برقرار می كنند.

شبكه ی غذایی:

 اگر چند زنجیره ی غذایی را بررسی كنیم متوجه می شویم كه یك یا چند موجود زنده در آنها مشترك است یعنی بین زنجیره های غذایی هم رابطه ای وجود دارد. به مجموعه ی زنجیره های غذایی شبكه ی غذایی می گویند.

شبكه ی حیات:

همه ی زنجیر های غذایی روی كره زمین با یكدیگر ارتباط دارند. به مجموعه ی این شبكه های غذایی شبكه ی حیات می گویند.

هر چه گوناگونی جانداران در یك شبكه زیادتر باشد امكان بقا و پایداری جمعیت آن شبكه بیشتر خواهد بود.

مثلا اگر در یك شبكه غذایی یك نوع جاندار كمتر شود جانور تغذیه كننده از آن جانور، جانوران دیگری را به عنوان غذا شكار خواهد كرد. مثلا اگر جمعیت خرگوش ها كاهش یابد عقاب می تواند جانور دیگری مانند پرنده كوچك را شكار كند.

فعالیت انسان موجب می شود كه تنوع زیستی جانوران كمتر شود مثلا با از بین بردن جنگل ها محیط زیستی بعضی از گونه ی جانوری و گیاهی را از بین می برد بنابراین بعضی از گونه ها منقرض می شوند و شرایط برای زندگی سایر گونه ها كه مواد غذایی مورد نیاز خود از جانوران انقراض یافته، تامین می كردند كمتر خواهد شد.

مثال هایی از اثر انسان بر تغییر و گوناگونی زیستی جانوران:

1) استفاده از سموم جهت از بین بردن گیاهان و جانوران:

انسان در گذشته برای از بین بردن پشه مالاریا (پشه آنوفل) از حشره كش هایی استفاده كرده است، كه سموم آنها وارد زنجیره های غذایی شده است این سموم تا مدت زیادی در بدن جاندار باقی می ماند و دفع نمی شود و موجب مرگ آنها شده است.

2) به وجود آمدن حشرات و جانداران مقاوم:

انسان با استفاده از داروها و حشره كش ها موجب جهش و انتخاب مصنوعی گونه ها برتر حشرات شده است به طوری كه جانداران حساس به سموم از بین رفته و گونه های مقاوم باقی مانده و تكثیر شده اند.

3) سرازیر شدن نفت از نفت كش ها و مرگ میلیون ها جانور آب زی دریایی و جانورانی كه از این جانوران تغذیه می كنند.

4) گرم شدن كره زمین به علت ازدیاد كربن دی اكسید هوا و ایجاد پدیده اثر گلخانه ای:

بر اثر این پدیده یخ های قطبین زمین ذوب شده و آب اقیانوس ها بالاتر خواهد آمد كه موجب تخریب سواحل و مرگ جانداران و گیاهان ساحلی می شود.